Leopold II en de Hippodroom van Bosvoorde

Verscholen in de bossen van het Ter Kamerenbos ligt de hippodroom van Bosvoorde: ooit een megalomaan passieproject van koning Leopold II, nu in volle ombouw tot bruisend recreatiepark. De prachtig gerestaureerde gebouwen van de oude hippodroom laten gelukkig nog voldoende voer over voor nostalgici.

Brussel is niet altijd even zorgvuldig omgesprongen met zijn erfgoed, maar dat kan niet gezegd worden van de hippodroom van Bosvoorde. Vandaag de dag kennen we de paardensport haast uitsluitend nog van de dames die met grote hoeden pronken op Waregem Koerse, maar de stijlvolle tribunes midden in Ter Kamerenbos herinneren eraan dat dit ooit het epicentrum van de Brusselse beau monde geweest is.

Voor wie nog nooit een hippodroom van dichtbij heeft gezien: verwar het niet met een voetbalveld waar een atletiekpiste rond ligt. Een paardje in galop heeft natuurlijk een veel hogere snelheid dan een doorsnee Usain Bolt, en dus kunnen er langere afstanden afgelegd worden. De renbaan is gigantisch: vanuit de tribune moeten de paarden en hun jockeys slechts een stipje zijn geweest als ze zich aan de overzijde bevonden. Het is niet voor niets dat de groene ruimte in het midden van de baan vandaag de dag gebruikt wordt door een golfclub, met negen holes.

Het pronkstuk van de site is ongetwijfeld de Koninklijke Loge. Die ligt in het hart van de hippodroom, in het midden van de grote tribune. “Van hieruit had je de beste plaats om de koers te volgen,” zegt Odile Debruyn. Zij heeft een geschiedkundige studie van de site gedaan. Zoals de naam al doet vermoeden, nam de koninklijke familie regelmatig plaats in deze loge. Vooral koning Leopold II was dol op de paardensport. Onder zijn bewind en op zijn initiatief werd de hippodroom gebouwd.

“Leopold II had grote plannen met Brussel. Hij wilde er een metropool van maken die kon concurreren met Londen en Parijs,” vertelt Debruyn. Een grote renbaan moest die ambities kracht bijzetten. “Londen was op dat moment al de paardenrennenstad bij uitstek. De sport is daar immers uitgevonden, in het begin van de 17de eeuw. De koning trok grote ogen toen hij de grote infrastructuurwerken in Parijs zag. Daar bouwden ze grote boulevards, publieke parken, en… de hippodroom van Longchamp in Parijs, die nog altijd bestaat. Sindsdien droomde Leopold II van een hippodroom die bij de grandeur paste die hij aan Brussel wou geven.” In 1875 jaagde hij de bouw door het parlement, de grote en de kleine tribune werden tussen 1877 en 1878 gebouwd, en bij de officiële inhuldiging in 1880 was Leopold II aanwezig om het lintje door te knippen.

De renbaan heet ‘de hippodroom van Bosvoorde’, maar eigenlijk ligt ze op het grondgebied van Ukkel. Daar is een goede uitleg voor, aldus Debruyn: “Dat komt omdat het station van Bosvoorde hier vlakbij ligt. Mensen konden dus met de trein komen en afstappen in Bosvoorde.” De hippodroom lokte veel mensen uit dezelfde omgeving. “De meeste bezoekers kwamen uit de Leopoldwijk. Dat was een nieuwe wijk in Brussel, die zich op specifiek type van de bevolking richtte: de aristocratie, hoge industriële bourgeoisie en zakenlieden. In Brussel-Luxemburg konden zij de trein nemen, die hen langs één van de eerste spoorlijnen in Brussel tot in Bosvoorde bracht.” Paardensport was dus vooral voor de gegoede burgers, toch in de hippodroom van Bosvoorde. Al konden diegenen met een minder goed gevulde portefeuille de wedstrijden ook tegen een lagere prijs volgen, vanop het grasperk in het midden. Later, in 1884, werd er in (laag-)Vorst nog een tweede hippodroom gebouwd. Die was vooral bedoeld voor de mensen uit de midden- en arbeidersklasse.

Niet iedereen kwam met de trein. Dat resulteerde in nog een tweede spektakel, naast de paardenkoers zelf. “Gemotoriseerde auto’s bestonden toen nog niet. Vele rijke mensen verplaatsten zich met paard en koets. Overal langs de grote banen in Ter Kamerenbos en op de Louizalaan zat er een hoop mensen langs de kanten van de wegen om te bewonderen hoe de lokale beau monde in zijn koetsen terug de binnenstad inreed. Het was een feestelijk evenement op zichzelf,” aldus Debruyn.

Leopold II was in 1887 trouwens ook de drijvende kracht achter de renbaan van Groenendaal, die in Hoeilaart gelegen was. De hippodroom van Bosvoorde was hem te klein geworden, en dus moest er een nieuwe baan komen, zonder scherpe bochten en groter dan de Wellingtonrenbaan in Oostende. Het is al langer bekend dat Leopold II een fascinatie had voor alles wat groots en imposant was – een beetje de Donald Trump uit de 19de eeuw, zeg maar.

Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo

#LeopoldII #Hippodroom #Bosvoorde